Het Proosdijpark is het grootste en mooiste stukje binnenstedelijke natuur dat Ede heeft. In het park gaan natuur, sport en recreatie hand in hand. Mensen komen er sporten, wandelen, genieten van de natuurlijke omgeving en komen er om elkaar te ontmoeten en voor de rust. Bezoekers gaan even op een van de bankjes zitten en turen om zich heen. De fontein spuit haar water hoog de lucht in, de vogels fluiten, de wind waait kalmpjes over het water en de aalscholver vist haar maaltje bij elkaar. Onze gedachten nemen de vrije loop, even nergens aan hoeven denken, wie herkent dat niet. Het is alsof je in het park tot rust komt en geen deel uitmaakt van de hectische drukte om je heen. Maar niets is minder waar!!!
Onder de waterspiegel en langs de oevers van de vijver ontwaakt zich de laatste jaren een ware plaag. De Rode Amerikaanse Rivierkreeft heeft de bodem van de Proosdijvijver veroverd en veroorzaakt grote schade aan de oevers en planten. Als er in het park niets aan deze exotische indringers gedaan wordt dan zal de schade niet te overzien zijn. Het is tijd voor actie.
Rode Amerikaanse Rivierkreeft
De Rode Amerikaanse Rivierkreeft ook wel de (Procambarus Clarkii) is de laatste decennia aan een sterke opmars bezig in Nederland. Door het gedrag van de kreeft en de dichtheid van de populatie kunnen de kreeften dus een ware plaag worden. Sinds 2016 staan ze dan ook de lijst van exoten en mogen de kreeften niet meer verhandeld worden of als particulier in bezit gehouden worden.
De kreeften leven voor een groot deel in het water waar ze graag in de modder gangen maken waar ze in kunnen schuilen. Je zou denken de kreeften leven alleen in het water maar dit is echter niet het geval, je kunt de kreeften ook buiten het water tegenkomen om bijvoorbeeld voedsel te zoeken en dit doen ze dus ook regelmatig. Kreeften zijn niet heel kieskeurig met hun eten. Ze eten bijvoorbeeld platen, bladeren, voer en aas wat de sportvissen gebruikt maar ook kleine visjes en zelfs hun eigen soort vinden ze geen probleem. Doordat de kreeften overleven buiten het water kunnen ze zich dus ook vrij makkelijk verplaatsen naar ander water dat in de buurt ligt. Natuurlijke vijanden hebben de kreeften in Nederland bijna niet, vandaar dat als de kreeft er eenmaal is het een echte plaag word.
Schade aan het Proosdijpark
In loop der jaren hebben de kreeften de beplanting en de oevers behoorlijk beschadigd.
Tijdens en na de renovatie van het park zijn er op diverse plekken groepen waterlelies in het water geplaatst. Nu enkele jaren later blijkt dat deze niet overal zichtbaar zijn en/of klein van omvang blijven. De lelies zijn als kleine stekjes te water gelaten en in het voorjaar, als de stekjes zich ontwikkelen, worden deze door de kreeften aangetast waardoor deze niet volgroeien tot een mooi Lelieveld. De kreeften verschuilen zich graag tussen het wortelgestel van de planten en graven holen door zich door het worteldoek, tussen en onder de beschoeiing door, in de oevers in te graven. Het gevolg hiervan is dat er door deze gaten zand het water in spoelt en de oevers verzakken. Kreeften graven gemakkelijk enkele tientallen centimeters door de grond heen en maken hier een holletje. Door het wegspoelen van het zand zijn er op meerdere plekken langs de beschoeiing kuilen ontstaan waar je gemakkelijk met de voeten in weg kan zakken.
Verantwoordelijkheid
Hoe de rivierkreeften in de Proosdijvijver terecht zijn gekomen is onbekend. Wel is duidelijk dat deze exoten inmiddels een groot landelijk probleem veroorzaken. De vraag is snel gesteld.. “Wie is er in Ede voor verantwoordelijk en wie gaat hier wat aan doen?”. De vraag is eenvoudig maar lastig te beantwoorden. De gemeente Ede is eigenaar van de wateren, het waterschap Vallei&Veluwe bewaakt de waterkwaliteit en de georganiseerde hengelsport heeft hier de visrechten. Het is geen eenvoudige opgave en er zitten veel wettelijke regels aan het wegvangen van de rivierkreeften. Ook de kosten voor het wegvangen zullen aanzienlijk zijn. Maar wat de gevolgen en kosten zouden worden als er niets aan deze exoten gedaan wordt zijn hoogstwaarschijnlijk nog veel groter. Duidelijk is dat alle partijen niet blij zijn met de aanwezigheid van deze rivierkreeften in de Edese wateren en ze graag zien vertrekken. De gemeente Ede, het waterschap Vallei&Veluwe en de georganiseerde hengelsport zijn gezamenlijk het avontuur aangegaan op jacht naar de Rode Amerikaanse Rivierkreeft.
Vooronderzoek ATKB
In april 2021 heeft het ATKB een vooronderzoek uitgevoerd in de Proosdijvijver en enkele omliggende vijvers en sloten. Uit dit onderzoek is gebleken dat de Amerikaanse revierkreeft alleen aanwezig is in de Proosdijvijver en niet in de omliggende vijvers. Dit is erg belangrijk zodat we weten hoe we de plaag beheersbaar kunnen houden en hoe ze het beste te kunnen bestrijden. Na dit onderzoek heeft het ATKB ons en de gemeente alles uitgelegd en een voorstel gedaan hoe nu verder. Eindelijk naar al die jaren sinds de eerste constatering van de Amerikaanse revierkreeft in de Proosdijvijver is er een plan gemaakt over het bestrijden van.
1e fase Intensive bevissing
De eerste fase is uitgevoerd tussen juni en juli 2021 en hoe! Wat waren wij als HSV toch benieuwd hoe en wat er gebeuren ging. De eerste dag was dan eindelijk daar en wat stonden wij versteld van al het geen we zagen gebeuren. Wat een materiaal brachten de jongens van ATKB met zich mee en natuurlijk waren wij best gespannen en benieuwd wat de eerste fuiken /korven zouden gaan brengen. In totaal werden er over de 80 eenwieksfuiken en 220 springkorven uitgezet langs de oevers. Eindelijk was het zo ver de eerste kreeften kwamen uit het water en de eerste leegdag werd er al ruim over de 90 kilo aan kreeften gevangen. Dit proces hebben we een aantal keer herhaald tot dat we de vangsten zagen teruglopen waarna er is gekozen om alleen nog beaasde korven terug te plaatsen zodat de kreeften uit hun holletjes gelokt zouden worden. Dit werden tevens wel gelijk een stuk meer korven in totaal over de 400 korven wat uiteindelijk een totaal van 440,9 Kilo aan kreeften heeft opgeleverd. We kunnen dus wel stellen dat de eerste fase van het afvangen van de kreeften een groot succes is geweest.
2e fase
Fase 2 heeft er heel anders uitgezien dan fase 1, een andere aanpak was hier nodig zodat ATKB een berekening kon maken over de kreeftenpopulatie in de Proosdijvijver. Op 10 september 2021 zijn er weer een lichting kreeften gevangen, deze werden gesorteerd op kreeften die gemerkt konden worden. Er werd gekeken naar de gezondheid van de kreeft en de lengte, 340 kreeften zijn uiteindelijk voorzien van een merk en terug gezet in het water. Natuurlijk hebben wij de kreeften die niet geschikt waren niet terug gezet in het water maar zijn deze afgevoerd naar de beroepsvisser. Een aantal dagen later zijn er weer korven uitgezet en werd er gekeken hoeveel procent van de gevangen kreeften een merk had. Op deze manier kan ATKB een berekening maken over hoe groot de kreeftenpopulatie nog is. Uiteindelijk heeft fase 2 een totaal van 34.45 kilo opgeleverd en zagen wij gelukkig de gevangen kreeften al snel teruglopen. Al met al weer een geslaagde fase gehad en nu samen met ATKB en de gemeente kijken wat te doen in de toekomst.
Rol van hsv “Voor Ons Plezier
Wij als HSV vonden het erg belangrijk dat ATKB rustig en zonder zorgen hun werk konden doen. Daardoor hebben wij HSV samen met heel veel vrijwilligers elke dag dat ATKB aanwezig was gezorgd dat er mensen aanwezig waren. Dit heeft er voor gezorgd dat ATKB rustig het water op kon en het materiaal dat op het land lag niet in de gaten hoefde te houden. Toen de eerste kreeften op het land kwamen mochten we ook helpen met het opmeten en geslachtsbepaling van de kreeften. Dit was niet voor iedereen weggelegd, die kreeften hebben namelijk wel erg grote scharen. Natuurlijk hebben we daarmee ook een hoop gelachen met zijn allen. Ook kwamen er natuurlijk een hoop mensen die toevallig langs liepen kijken naar de kreeften, en waren er veel vragen die wij konden beantwoorden. Zodra ATKB weg was hebben wij geprobeerd zo veel mogelijk de korven die in het water lagen af en toe in de gaten te blijven houden. Gelukkig hebben wij geen gekke dingen mee gemaakt aan de waterkant met betrekking tot het materiaal dat in het water lag. Onze complimenten aan de buurt voor jullie betrokkenheid tijdens de afvanging van de kreeften.
Media aandacht
Zowel de lokale als het landelijke nieuws heeft aardig wat aandacht besteed aan de kreeften in de Proosdijvijver. Hier zijn wij als HSV natuurlijk erg blij mee en merken wij ook dat door de aandacht wij veel benaderd worden door zuster verenigingen die vragen hebben betreft de Amerikaanse revierkreeft. Hieronder hebben wij een aantal linkjes staan met filmpjes over de Amerikaanse rivierkreeft. Dit van zowel de bestrijding bij ons als het landelijke probleem de revierkreeft veroorzaakt.
https://www.ad.nl/koken-en-eten/mag-dat-zomaar-zelf-een-maaltje-rivierkreeft-vangen~a81702dd8/
11.000 rode rivierkreeften gevangen in Ede - YouTube
Cijfers en getallen
Hier een overzicht over de uiteindelijke gevangen kreeften in de Proosdijvijver 2021
|
Gevangen kreeften |
Fase 1 |
Fase 2 |
Totaal fase 1 en fase 2 |
|
Aantal kreeften |
12361 stuks |
836 stuks |
13197 stuks |
|
Kilo's |
440,9 Kilo |
34,45 kilo |
475,35 kilo |
Hoe nu en in de toekomst?
Op dit moment is de kreeftenpopulatie in de Proosdijvijver afgenomen met bijna 90%. Dit houdt in dat de overige kreeften niet meer op de kritische grens zitten zodat ze schade aan de oevers en verdere verspreiding binnen de gemeente Ede kunnen veroorzaken. Dit betekend niet dat wij nu achterover kunnen leunen met zijn allen integendeel zelfs. In de toekomst zullen we zeker moeten blijven monitoren wat de populatie doet, dit zowel in de Proosdijvijver als in de aanliggende wateren. Hoe het verdere plan er precies uit gaat zien? Daar gaan de gemeente Ede en het ATKB een mooi plan voor schrijven.